Verified answer

นักเขียนหมอชาวบ้าน : รศ.นพ.สุรเกียรติ อาชานานุภาพ

Fri, 01/09/2538 - 00:00 — somsak

ความดันเลือดสูง

ข้อน่ารู้

1.หัวใจของคนเราทำหน้าที่สูบฉีดเลือดให้ไหลเวียนอยู่ในหลอดเลือดทั่วร่างกาย ทำให้เกิดแรงดันขึ้นภายในหลอดเลือดแดง ซึ่งสามารถใช้เครื่องวัดความดัน ทำการตรวจวัดไม่ได้ โดยนิยมวัดที่บริเวณต้นแขน และมีหน่วยของค่าความดันเป็น “มิลลิเมตรปรอท”

ความดันเลือดมีค่าที่วัดได้ 2 ค่า ได้แก่ ความดันช่วงบน(หรือความดันซิสโตลี) ซึ่งเป็นค่าความดันเลือดที่วัดได้ขณะหัวใจบีบตัว และความดันช่วงล่าง(หรือความดันไดแอสโตลี) ซึ่งเป็นค่าความดันเลือดที่วัดได้ขณะหัวใจคลายตัว ดังนั้น ความดันช่วงบนจึงมีค่าสูงกว่าความดันช่วงล่าง โดยปกติจะแตกต่างกันอยู่ประมาณ 30-50 มิลลิเมตรปรอท

เรานิยมเขียนค่าของความดันช่วงบน/ค่าของความดันช่วงล่าง เช่น 120/80 ซึ่งหมายถึงความดันช่วงบน มีค่า 120 มิลลิเมตรปรอท และความดันช่วงล่างมีค่า 80 มิลลิเมตรปรอท

ในคน ๆ เดียวกันในแต่ละช่วงเวลาอาจมีค่าความดันแปรผันไม่คงที่ เช่น ขณะออกกำลัง หรือมีอารมณ์เครียด ก็อาจมีค่าความดันเลือดสูงกว่าเวลาพักหรือจิตใจสงบ ขณะสูบบุหรี่ หรือดื่มเหล้า ความดันเลือดก็อาจขึ้นสูงได้ชั่วคราว ความดันในแต่ละช่วงของวันก็มักไม่เท่ากัน โดยความดันมักจะมีค่าสูงสุดในตอนสาย(ประมาณ 10-11 โมงเช้า) และจะต่ำสุดในตอนกลางคืน

2.องค์การอนามัยโลกได้กำหนดค่าปกติของความดันเลือดในผู้ใหญ่ (อายุมากกว่า 15 ปีขึ้นไป) ว่าความดันช่วงบนจะต้องมีค่าไม่เกิน 140 มิลลิเมตรปรอท และความดันช่วงล่างจะต้อมีค่าไม่เกิน 90 มิลลิเมตรปรอท ถ้าความดันช่วงบนหรือช่วงล่าง (เพียงอันใดอันหนึ่ง) วัดได้สูงกว่าค่าดังกล่าว ก็ถือว่าผิดปกติ และจะถือว่าเป็นโรคความดันเลือดสูง เมื่อความดันช่วงบนมีค่าเท่ากับหรือมากกว่า 160 มิลลิเมตรปรอท หรือความดันช่วงล่างเท่ากับหรือมากกว่า 95 มิลลิเมตรปรอท

3.โรคความดันเลือดสูงส่วนใหญ่ (กว่าร้อยละ 90) จะไม่ทราบสาเหตุ คือตรวจไม่พบความผิดปกติของร่างกายที่เป็นต้นเหตุความดันสูง

ส่วนน้อย (ต่ำกว่าร้อยละ10) อาจพบสาเหตุ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มคนที่มีอายุต่ำกว่า 40 ปี สาเหตุที่พบได้ เช่น โรคไต โรคของต่อมไร้ท่อ โรคหลอดเลือดผิดปกติ การใช้ยา (ยาเม็ดคุมกำเนิด ยาสตีรอยด์) เป็นต้น ซึ่งเมื่อมีการแก้ไขสาเหตุ ความดันเลือดก็มักจะกลับสู่ระดับปกติได้

ดูเพิ่มที่ลิงค์นะครับ

ความดันโลหิตสูง(Hypertension)

สาเหตุ ของความดันโลหิตสูง อาจแบ่งได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่

1. พวกที่หาสาเหตุได้ เช่น จากโรคไตอักเสบเส้นเลือดแดงตีบ พิษแห่งครรภ์ เป็นต้น

2. พวกที่หาสาเหตุไม่พบผู้ป่วยความดันโลหิตส่วนมากมัก จะเป็นชนิดนี้

บุคคลประเภทใดที่มักจะเป็นความดันโลหิตสูง

1. ส่วนมากมักพบได้ในผู้สูงอายุโดยเฉพาะอายุตั้งแต่ 40-50 ปีขึ้นไป

2. พบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชายเล็กน้อย โดยเฉพาะอย่างยิ่งหลังวัยหมดประจำเดือนพบได้บ่อย

3. พบมากในคนอ้วน แต่คนผอมก็พบบ้างเหมือนกัน

4. อาจเนื่องจากกรรมพันธ์ ประมาณ 30-40 %

5. ในบุคคลที่มีอารมณ์รุนแรง เคร่งเครียด ตื่นเต้น ตกใจง่าย ดีใยง่าย เสียใจง่าย อารมณ์ที่ เปลี่ยนแปลงรวด เร็ว

อาจจะกระตุ้นให้ความดันโลหิตสูงขึ้นชั่วคราวในตอนแรก แล้วจะค่อยลดลงเองแต่ถ้า เกิดบ่อย และนานเข้า

ความดันโลหิต ก็จะสูง อย่างถาวรเลยซึ่งถ้าสูงมาก ก็เป็นอันตรายได้

อาการ

ผู้ป่วยด้วยความดันโลหิตสูงระยะเริ่มแรกส่วนใหญ่จะไม่มีอาการ อาจตรวจพบโดยการตรวจเช็ค สุขภาพประจำปี

หรือเจ็บป่วยด้วยโรคอื่นแล้วแพทย์วัดความดันของเลือดพบว่าผิดปกติ สำหรับรายที่มีอาการจะมีอาการ มึนงง ตาพร่ามัว ปวดศีรษะตรงท้ายทอย มักจะปวด ตอนตื่นนอน เหนื่อยง่าย แน่นหน้าอก นอนไม่หลับ อ่อนเพลีย บางราย เลือดกำเดา ออกบ่อย ๆ อาการดังกล่าว อาจเกิดจากโรคอื่น ได้อีกหลายโรคและที่สำคัญที่สุดความดันโลหิตสูงบางราย อาจไม่มีอาการใดเลยก็ได้ นอกจากตรวจวัดด้วย เครื่องมือแพทย์จึงจะทราบ ฉะนั้นถ้าท่านสงสัยว่าเป็นโรคนี้หรือท่านที่มี อายุเกิน 35 ปี การตรวจวัดความดันโลหิตอย่างน้อยปีละ 1-2 ครั้ง

การปฏิบัติตัว

ผู้ที่มีความดันโลหิตสูงควรได้รับการดูแลจากแพทย์ เพื่อรักษาให้ความดันเลือดลดมาอยู่ใน เกณฑ์ปกติ

และ เพื่อป้องกันโรคแทรกซ้อนต่าง ๆ เช่น หัวใจโตหรือการไหลเวียนของเลือด ในไต น้อยลง หลอดเลือด ในสมองแข็งและเปราะ ฯลฯ การรักษาความดันโลหิตสูงต้องเป็นการปฏิบัติตัวการใช้ยาแต่ผู้ป่วยก็ต้องปฏิบัติตัว เพื่อช่วยให้ความดันโลหิต ลดลงได้ง่ายขึ้น คือ

1. การพักผ่อนต้องพักผ่อนทั้งร่างกาย และจิตใจพยายามควบคุมอารมณ์ และจิตใจไม่ให้ตึงเครียด ขุ่นมัว และวู่วาม

2. คนอ้วน ควรลดน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ

3. ระวังรักษาตัวเอง อย่าให้กลุ้ม หรือ ศีรษะ กระทบ กระแทก เพราะ อาจจะทำให้ หลอดโลหิตในสมองแตก เป็นอัมพาตได้

4. ไม่ควรวิตกกังวลหรือให้ความสำคัญกับระดับความดันโลหิต ที่วัดไว้แต่ละครั้ง เนื่องจากความดันโลหิต

ในบุคคลเดียวกันเปลี่ยนแปลงได้เสมอตามภาวะแวดล้อม ต่าง ๆ ในแต่ละวัน ควรให้แพทย์เป็นผู้ตัดสินว่าระดับความดันโลหิตที่เปลี่ยนแปลง มีความสำคัญอย่างไรหรือไม่

5. ควบคุมอาหาร

การจัดอาหารสำหรับผู้ที่มีความดันโลหิตสูง

การจัดอาหาร สำหรับผู้ที่มีความดันโลหิตสูง ในสมัยก่อนแพทย์ชาวอเมริกัน ชือ Dr. Kempner ได้จัดอาหาร

ให้ผู้ป่วยรับประทาน ที่ประกอบด้วยข้าว และผลไม้เท่านั้น ปรากฎว่าอาหารชนิดนี้ถึงแม้ว่าจะช่วยให้ความดันโลหิตลดลง อย่างเป็นที่น่าพอใจ แต่ผู้ป่วยก็เบื่อที่จะรับประทาน ซ้ำ จำเจ วนเวียน อยู่กับข้าว และผลไม้ ดังนั้น ในรายหลัง ๆ ก็มีการดัดแปลงเรื่ออาหารที่ให้ผู้ป่วยรับประทานอาหารได้

1. หลีกเลี่ยงอาหารเค็มจัดเพราะเกลือทำให้ความตึงตัวของผนังหลอดโลหิตแดง เพื่มขึ้น ทำให้ความดัน

เลือด Diastolic สูงขึ้น

2. อาหารพวก เนื้อสัตว์ ไข่ นม และ ถั่วเมล็ด ซึ่งเป็น อาหารพวกโปรตีนถ้าไตทำหน้าที่ได้ตามปกติก็ไม่ต้อง ลดลงแต่ถ้ามีอาการทางไตแทรกซ้อน ต้องลดโปรตีน

สาเหตุไม่แน่นอนค่ะ หายากว่าแต่ละคนเป็นเพราะอะไรกันแน่

อาหารที่ช่วยลดความดันคือ เม็ดบัวค่ะ

ปัจจัยเสี่ยงเป็นความดันสูงก็คือ อาหารการกิน อย่าไปกินอาหารมันจัด เค็มจัด หวานจัด จะได้ลดไขมัน และ ระดับน้ำตาลในเส้นเลือด หมั่นออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอวันละ 20-30 นาทีถ้าเป็นไปได้ รับประทานผักสด ผลไม้ ดื่มนม และ น้ำปล่าว เยอะๆลองทำดู 1-2 อาทิตยืก็เห็นผลแล้วทำอย่างจริงจังนะเพื่อตัวเองงะ

สาเหตุเพราะผนังหลอดเลือดเริ่มแคบลงเนื่องจากไขมัน ทำให้เลือดเดินไปลำบาก จึงทำให้หัวใจทำงานหนัก จึงเกิดเป็นโรคความดันสูง เพราะหัวใจปั้มแรงดันเพื่อให้เลือดไปให้ได้

เท่าที่ทราบ มีหลายปัจจัย เช่น อาหาร การดื่ม การสูบ การพักผ่อน

ออกกำลังกายก็ช่วยได้ ทานผักด้วยก็ดี

อาหารและเครื่องดื่ม และที่สำคัญสูบบุหรี่จัด ก็มีสาเหตุให้ความดันสูงได้

เครื่องดื่มเช่น ดื่มกาแฟดำเป็นประจำ และอาหารที่มีรสจัดมาก คิดมาก

เหล่านี้ล้วนส่งผลให้ความดันสูงได้